Constitutional Right to Personal Freedom in Marriage Choice: ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಹ ಪ್ರಕರಣವು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕಿನ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿರುವ ಒಬ್ಬರ ಜೀವನ ಸಂಗಾತಿಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ. ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರಕರಣ ಬಯಲಾಗಿದ್ದು, ಯುವತಿಯ ಮನೆಯವರು ಅಂತರ್ಜಾತಿ ವಿವಾಹಕ್ಕೆ ಆಕ್ಷೇಪ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿ ರಕ್ಷಣೆ ಕೋರಿದ್ದಾರೆ. ವಿಚಾರಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಸೌರಭ್ ಬ್ಯಾನರ್ಜಿ ಅವರು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆಯ್ಕೆಯ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಅಂಶವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದರು ಮತ್ತು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಮದುವೆಯಾಗುವ ಮಹಿಳೆಯ ಹಕ್ಕನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಪೊಲೀಸರಿಗೆ ಸೂಚನೆ ನೀಡಿದರು.
ಸಂವಿಧಾನ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆರ್ಟಿಕಲ್ 21, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆಯ್ಕೆಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. ಧರ್ಮ ಅಥವಾ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಆದ್ಯತೆಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜೀವನ ಪಾಲುದಾರರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಇದು ದೃಢಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ತತ್ವವು ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಆಳವಾಗಿ ಅಡಕವಾಗಿದೆ ಎಂದು ದೆಹಲಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಪುನರುಚ್ಚರಿಸಿದೆ.
ನ್ಯಾಯಾಲಯವು 1954 ರ ವಿಶೇಷ ವಿವಾಹ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದೆ, ಇದು ಮದುವೆಯ ವಯಸ್ಸಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷ ವಿವಾಹದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾನೂನು ನಿಬಂಧನೆಯು ದಂಪತಿಗಳು ಮದುವೆಯಾಗಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ, ಪೋಷಕರ ವಿರೋಧದ ನಡುವೆಯೂ, ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಮದುವೆಯಾಗುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸದೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಒಪ್ಪಿಗೆಯು ಅಂತಹ ನಿರ್ಧಾರಗಳೊಂದಿಗೆ ಆದರ್ಶಪ್ರಾಯವಾಗಿರಬೇಕು ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು.
ಇಂದಿನ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಪ್ರೇಮ ವಿವಾಹಗಳು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದು, ಪೋಷಕರ ಬೆಂಬಲವೂ ಬದಲಾಗಬಹುದು. ಅಂತಹ ಒಕ್ಕೂಟಗಳಿಗೆ ವಿರೋಧವು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ “ಲವ್ ಜಿಹಾದ್” ನಂತಹ ಕಾಳಜಿಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇನೇ ಇದ್ದರೂ, ಜೀವನ ಸಂಗಾತಿಯ ಆಯ್ಕೆಯು ವೈಯಕ್ತಿಕ ವಿಷಯ ಎಂಬ ಸಂವಿಧಾನದ ಪ್ರತಿಪಾದನೆಯು ಹೊಸ ಗಮನವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕರಣವು ಸಂವಿಧಾನದ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜೀವನ ಸಂಗಾತಿಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಚಲಾಯಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸರ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ.
